Năm 2022, tỉnh Bắc Kạn hoàn thành mục tiêu loại trừ bệnh sốt rét.
Tỉnh Bắc Kạn đã phấn đấu hoàn thành mục tiêu loại trừ bệnh sốt rét vào năm 2022, chính thức bước sang giai đoạn phòng ngừa sốt rét quay trở lại sau loại trừ.
Được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, Bộ Y tế, sự lãnh đạo sát sao của UBND tỉnh, Viện sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương và quyết tâm của toàn ngành Y tế trong công tác phòng, chống sốt rét. Từ năm 2005 đến nay, tỉnh Bắc Kạn được hưởng lợi của các dự án: "Tăng cường phòng chống sốt rét dựa vào cộng đồng tập trung vào các nhóm có nguy cơ cao, nâng cao năng lực và tính bền vững của Chương trình Quốc gia Phòng chống sốt rét"; Dự án: “Sáng kiến khu vực ngăn chặn và loại trừ sốt rét kháng thuốc Artemisinin” Dự án Hỗ trợ kỹ thuật “Quỹ Toàn cầu phòng chống Lao giai đoạn 2021-2023”... nên các hoạt động của Chương trình sốt rét được quan tâm đầu tư kinh phí nhiều hơn cho các hoạt động: tập huấn, giám sát; cung cấp màn tẩm hóa chất tồn lưu dài, các vật tư trang thiết bị, phương tiện đi lại như: kính hiển vi, máy tính, xe máy, ô tô, test chẩn đoán nhanh sốt rét, thuốc sốt rét, túi y tế bản, vật liệu truyền thông, nhân viên y tế các tuyến được hỗ trợ khẩu trang,…Vì vậy đã góp phần làm tăng hiệu quả hoạt động của Chương trình phòng chống sốt rét, cụ thể: nhiều năm liền, tình hình dịch tễ sốt rét trên địa bàn tỉnh ổn định, không có tử vong do sốt rét, không có dịch sốt rét xảy ra, số bệnh nhân bị sốt rét hàng năm giảm đáng kể. So với trước đây, ở thập kỷ 80, 90 (TK XX) đã xảy ra nhiều vụ dịch sốt rét, số lượng mắc và tử vong do sốt rét cao. Đến năm 2010 đến năm 2013 vẫn còn tới vài trăm ca/năm, trong đó số ký sinh trùng nội địa trung bình hàng năm là 05 ca. Từ năm 2019 đến nay, toàn tỉnh không phát hiện trường hợp sốt rét nào, đó là thành công lớn nhất của các Chương trình, Dự án phòng chống sốt rét mang lại.
Với những thành quả đã đạt được, ngày 29/12/2022 tỉnh Bắc Kạn đã được Viện sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương ra Quyết định công nhận tỉnh Bắc Kạn đạt tiêu chí loại trừ bệnh sốt rét trên quy mô toàn tỉnh (Quyết định số 1473/QĐ - VSR ngày 29/12/2022). Từ đây, tỉnh Bắc Kạn chính thức chuyển từ giai đoạn loại trừ sốt rét sang giai đoạn phòng ngừa sốt rét quay trở lại sau loại trừ. Đây thực sự là dấu mốc quan trọng ghi nhận kết quả phấn đấu của toàn tỉnh, đặc biệt là Ngành Y tế Bắc Kạn trong sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân.
Bắc Kạn là một tỉnh miền núi có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, thuận lợi cho sự sinh sôi, phát triển của các loài muỗi. Bên cạnh đó, sự gia tăng dân di biến động, giao lưu giữa các vùng miền, dân di biến động ngày càng lớn và khó kiểm soát, nhất là tình trạng người dân đi lao động tự do tại nước ngoài có sốt rét lưu hành như Châu Phi (Nigeria, Cộng hòa Dân chủ Congo, Uganda, và Mozambique) và các tỉnh trong nước như Lai Châu, Gia Lai...nhất là những nơi đã có kháng thuốc Artemisinin (Bình Phước, Gia Lai, Đaknông, Quảng Nam, Khánh Hòa và Đăklăk); cùng với vector truyền bệnh sốt rét vẫn còn sẽ làm tăng nguy cơ mắc sốt rét, nhất là khả năng lây nhiễm Ký sinh trùng sốt rét P.falciparum kháng thuốc, dẫn đến nguy cơ lây nhiễm sốt rét tại tỉnh Bắc Kạn. Vì vậy, trong giai đoạn 2023-2025 và những năm tiếp theo công tác phòng ngừa sốt rét quay trở lại sau loại trừ vẫn là một vấn đề sức khỏe cần được quan tâm.
Để giữ vững thành quả loại trừ bệnh sốt rét, cần tiếp tục thực hiện nghiêm túc các quy định tại Quyết định số 4922/QĐ-BYT, ngày 25/10/2021 của Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành Hướng dẫn giám sát và phòng chống bệnh sốt rét. Ngành y tế cần tiếp tục tập trung vào một số hoạt động trọng tâm sau:
- Tăng cường công tác truyền thông giáo dục sức khỏe cho cộng đồng về phòng ngừa bệnh sốt rét quay trở lại, duy trì tổ chức các hoạt động truyền thông nhân ngày Thế giới phòng chống sốt rét hàng năm với nhiều hình thức khác nhau.
- Giám sát bệnh sốt rét, bao gồm: giám sát trường hợp bệnh sốt rét; giám sát ký sinh trùng sốt rét; giám sát muỗi truyền bệnh sốt rét và thực hiện tốt công tác thống kê báo cáo. Trong đó cần phấn đấu không có sốt rét nội địa trên địa bàn, ngăn chặn sốt rét thứ truyền và trường hợp phát hiện ký sinh trùng sốt rét ngoại lai cần phải điều trị triệt để theo đúng quy định tại Quyết định số 2699/QĐ-BYT, ngày 26/6/2020 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành hướng dẫn chẩn đoán, điều trị bệnh sốt rét và theo dõi quản lý đúng quy định tại Quyết định số 4922/QĐ-BYT.
- Phát hiện quản lý trường hợp bệnh
- Chẩn đoán và điều trị
- Phòng chống muỗi truyền bệnh sốt rét
- Đảm bảo chất lượng chẩn đoán xét nghiệm
- Xử lý ổ bệnh sốt rét (nếu có)
- Dự trữ đầy đủ cơ số thuốc điều trị sốt rét, hóa chất diệt muỗi, vật tư phòng chống sốt rét…
Ngoài sự nỗ lực của Ngành Y tế, rất cần sự tham gia của cộng đồng, đặc biệt là lãnh đạo chính quyền địa phương các cấp trong công tác phòng chống sốt rét./.
ThS. Võ Thị Mai - CDC