Tụ cầu là vi khuẩn phổ biến rộng rãi trong thiên nhiên: ở trong không khí, đất, nước, trong niêm dịch mũi, trong khoang miệng và họng của người cũng như động vật, trên da và các mụn ghẻ lở, mưng mủ, …và đặc biệt là ở vú bò sữa bị viêm.

Staphylococcus aureus (S.aureus) có hình cầu kết thành chùm hoặc thành đám, không chuyển động, không tạo thành bào tử, chịu đựng được khô hạn, sinh sắc tố trên môi trường nuôi cấy.Nhiệt độ tối thích cho sinh trưởng của chúng là 37⁰C, độc tố tạo thành ở trên 4⁰C. Tụ cầu chịu được nhiệt độ tới 70⁰C, ở 80⁰C-85⁰Cchết sau 20-25 phút.Chúng là những thể hiếu khí tùy tiện, môi trường thích hợp cho chúng phát triển ở pH trung tính, axit hoặc kiềm nhẹ, pH dưới 4 sẽ ngừng phát triển.Tụ cầu khuẩn chịu được trong dung dịch muối có nồng độ tới 12% và đường tới 50%; do vậy chúng có thể tồn tại ở một số bánh kem có nồng độ đường cao, trong pho mát mặn, trong kem sữa, trong các món ăn đã chế biến từ thịt, cá.

S.aureus sinh độc tố có các tính chất gây ngộ độc khác nhau: gây viêm họng, gây viêm da mưng mủ, gây dung giải hồng cầu. Tụ cầu phát triển trên thực phẩm sinh ngoại độc tố ruột (Enterotoxin), gây ngộ độc thức ăn.Đặc điểm của độc tố ruột là rất bền với nhiệt (ở trong nước sôi 30 phút không bị phá hủy), chịu được ở môi trường pH = 5 và cồn. Ở nhiệt độ thấp độc tố giữ được hoạt tính trong 2 tháng. Để phá hủy hoàn toàn Enterotoxindo tụ cầu S.aureus sinh ra phải đun sôi thực phẩm liền trong 2 giờ hoặc hấp ở áp lực hơi nước 120⁰C trong 30 phút.

Độc tố ruột Enterotoxin sinh ra trên các cơ chất khác nhau là không giống nhau về thời gian và số lượng tạo thành: ở cháo gạo, khoai tây, S.aureus sinh ra Enterotoxin nhanh hơn và nhiều hơn ở sữa; đặc biệt trên môi trường giàu Protein và chất béo, vi khuẩn phát triển rất nhanh sau 24 giờ số vi khuẩn có thể tăng lên 200.000 đến 500.000 lần và tạo thành nhiều độc tố. Trong sữa và cháo gạo bị nhiễm khuẩn,  độc tố thường tích tụ sau 6-12 giờ ở điều kiện 15⁰C-22⁰C, còn ở 5-6⁰C vi khuẩn phát triển chậm và ở 4⁰C thì ngừng lại. Vi khuẩn phát triển tốt nhất và sinh độc tố nhanh nhất ở 37⁰C (khoảng từ 30-37⁰C); trong cháo gạo, khoai tây nghiền, bánh mỳ kẹp thịt…thì chỉ sau 3-4 giờ đã tích tụ đủ lượng độc tố gây ngộ độc.

Như vậy, ở điều kiện bình thường trong các sản phẩm thực phẩm S.aureus phát triển và tạo thành độc tố khá nhanh, cho nên ngộ độc thực phẩm ở nước ta hiện nay thường là do tụ cầu. Trong thời gian gần đây, tại nước ta đã xảy ra các vụ ngộ độc thực phẩm mà nguyên nhân do thức ăn có nhiễm vi khuẩn tụ cầu vàng.Ngày 26/3/2015 tại Công ty TNHH CY Vina - KCN Long Đức - Tp Trà Vinh làm 229 người mắc do ăn thịt gà chiên nhiễm độc tố vi khuẩn tụ cầu vàng; tại thành phố Quảng Ngãi(24/4/2015) xảy ra vụ ngộ độc thực phẩm làm 28 người mắc do ăn bánh mỳ nhiễm khuẩn tụ cầu vàng. Tại tỉnh ta, từ tháng 5-7/2015 xảy ra 02 vụ ngộ độc thực phẩm sau khi ăn cỗ cưới:vụ ngộ độc làm 137 người mắc tại xã Bản Cảm- Cổ Linh – Bắc Kạn và vụ ngộ độc làm 43 người mắc tại thôn Nà Đán- xã Đôn Phong- huyện Bạch Thông. Mặc dù các vụ ngộ độc không gây tử vong, nhưng đây là hồi chuông đáng lo ngại về an toàn thực phẩm.

Một điều quan trọng là thực phẩm nhiễm tụ cầu là không thể nhận biết bằng cảm quan.Vì vậy rất nguy hiểm đối với người tiêu dùng.Con người rất nhạy cảm với độc tố của tụ cầu vàng, có tới 90% số người ăn thức ăn nhiễm khuẩn bị ngộ độc. Bệnh phát sau khi ăn khoảng từ 1-6 giờ, tùy thuộc vào lượng độc tố có trong thức ăn. Triệu chứng lâm sàng của bệnh thường là lợm giọng, bụng quặn đau, nôn mửa dữ dội, ỉa chảy, mệt mỏi rã rời, có người bị nhức đầu, ra mồ hôi, co giật cơ, huyết áp hạ, mạch yếu,...Do thời gian diễn biến bệnh nhanh khoảng 1-2 ngày là hết các triệu chứng rồi khỏi, nên tử vong chủ yếu là ở các bệnh nhân là trẻ em bị duy dinh dưỡng, người già mắc bệnh mãn tính kèm theo.

Ngộ độc do độc tố của tụ cầu vàng rất hay gặp, khi ăn phải thức ăn nhiễm khuẩn có tích tụ độc tố thì có thể bị ngộ độc. Các món sữa, thịt rất dễ là nguồn gây bệnh.Các loại bánh kẹo được chế biến từ kem sữa, trứng, các hộp chao dầu, thức ăn từ cá, thịt… nhiễm khuẩn cũng rất hay có độc tố ruột. Vì vậy để chủ động phòng chống ngộ độc thực phẩm do tụ cầu thì không được dùng các loại thịt gia súc, gia cầm bị nhiễm bệnh và sữa của các con bò bị viêm vú và viêm  tuyến vú để chế biến làm thực phẩm. Người sản xuất, chế biến thực phẩm bị ghẻ lở, viêm họng,viêm da có mủ, viêm phế quản......,không  được chế biến trực tiếp hoặc tiếp xúc với thực phẩm.