Trong những năm gần đây, ở tỉnh ta, trung bình mỗi năm có từ 130-150 bệnh nhân lao được phát hiện mới. Con số này chủ yếu từ các cơ sở y tế công lập. Trên thực tế, nhiều người bệnh lựa chọn dịch vụ chăm sóc sức khỏe do tư nhân cung cấp, nơi đây có thể tiềm ẩn những người bệnh mắc lao. Song bấy lâu, hầu như chưa được phát hiện, dẫn tới việc quản lý, điều trị vì thế gặp nhiều khó khăn. Đặt ra vấn đề đối với xã hội về sự cần thiết phối hợp giữa các cơ sở y tế công lập với y tế tư nhân giúp nâng cao chất lượng khám, điều trị, chăm sóc người bệnh lao.

Nhiều người bệnh lựa chọn các dịch vụ chăm sóc sức khỏe do tư nhân cung cấp, họ tìm đến các phòng khám, phòng mạch tư. Các cơ sở ytế tư nhân khi đó vừa là thách thức, vừa là cơ hội của hoạt động phòng chống lao. Một vấn đề đặt ra ở đây,  nếu các cơ sở này tuân thủ không đúng quy định của Bộ Y tế về chẩn đoán, phát hiện bệnh lao sẽ tạo ra nguy cơ phát hiện muộn, bệnh nhân phải trải qua thời kỳ điều trị bao vây, gây tốn kém và tăng thời gian lây truyền cho cộng đồng. Bệnh nhân có thể bỏ trị, điều trị không đúng phác đồ, gây ra những hệ lụy xấu. Ngược lại, nếu phối hợp tốt thông qua việc khám, phát hiện, tưvấn, chuyển người nghi lao tới các cơ sở lao sẽ giúp phát hiện được nhiều hơn, hạn chế lây truyền, không bỏ sót bệnh nhân ngoài cộng đồng.

Năm 2004, hoạt động phối hợp y tế công - tư bắt đầu được triển khai thông qua việc tổ chức các lớp tập huấn. Từ đó, hằng năm ngành y tế chủ động phối hợp với các cơ quan trong và ngoài ngành triển khai các hoạt động phòng chống lao trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt, phải kể tới sự cộng tác với chương trình phòng chống HIV/AIDS, Trung tâm Giáo dục lao động, chữa bệnh xã hội phát hiện bệnh nhân lao, đồng nhiễm lao/HIV và quản lý giám sát điều trị. Năm 2016, tổ chức hội thảo về hướng dẫn phối hợp y tế công – tư trong phòng chống lao, tập trung vào hệ thống chuyển tuyến, khuyến khích những cơ sở y tế tư nhân chuyển bệnh nhân nghi lao đến các cơ sở lao để chẩn đoán, điều trị. Đến nay, Trung tâm kiểm soát bệnh tật đã được trang bị máy chẩn đoán sớm bệnh lao, cho kết quả chỉ sau 2 giờ.

Tuy nhiên công tác phối hợp này vẫn còn gặp những trở ngại. Đơn cử như công tác thống kê, báo cáo, trao đổi thông tin tại các cơ sở y tế tư nhân còn nhiều khó khăn. Nhân viên của các phòng khám tư nhân thường xuyên thay đổi, khả năng phát hiện, kỹ năng tư vấn còn hạn chế…

Để thực hiện tốt mối quan hệ phối hợp y tế công - tư, cần tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức, thái độ, hành vi phòng bệnh cho cộng đồng, tăng cường phát hiện, chuẩn hóa công tác điều trị, giám sát, cung cấp đủ thuốc chống lao, giải quyết có hiệu quả tình hình đồng nhiễm lao/HIV, lao kháng thuốc, triển khai công tác phòng chống lao tại các trại giam, trại tạm giam, trung tâm chữa bệnh, giáo dục, lao động xã hội, lồng ghép trong hệ thống y tế nói chung, huy động sự tham gia của tất cả các cơ sở y tế công – tư, các cơ quan, tổ chức đoàn thể như Hội Nông dân, Hội Người Cao tuổi, Hội Cựu chiến binh, Hội phụ nữ. Các cơ sở y tế tư nhân tạo điều kiện thuận lợi cho người bệnh có thể tiếp cận các dịch vụ chẩn đoán lao ngay tại đây.

Bệnh lao đang dần trẻ hóa và là một vấn đề của sức khỏe cộng đồng, cần thiết có những chương trình can thiệp hiệu quả. Để làm được điều đó, cần phối hợp rộng rãi với các cơ sở y tế công –tư, hướng tới các chuẩn về phát hiện, chẩn đoán ngay từ đầu và được đưa vào điều trị, quản lý ngay sau khi có kết quả chẩn đoán xác định bệnh lao. Được thực hiện cho tất cả những bệnh nhân lao và người nghi lao dù là khám ở cơ sở chuyên khoa hay đa khoa, công lập hay tư nhân. Để nâng cao vai trò của y tế tư nhân với kiểm soát bệnh lao thì cơ sở y tế tư nhân nên tham gia các lớp tập huấn về bệnh lao; tăng cường kiểm tra công tác khám chữa bệnh tại y tế tư  nhân, trong đó có KT về khám, chẩnđoán, điều trị bệnh lao

Ngọc Tú- CDCBắc Kạn