Hút thuốc lá được biết đến là tác nhân hàng đầu gây các bệnh về phổi như
bệnh viêm tắc phổi mãn tính, bệnh hen, bệnh viêm đường hô hấp, đặc biệt là
bệnh ung thư phổi.
Theo Tổ chức Y tế thế giới, trên thế giới, sử dụng thuốc lá là nguyên nhân chính
gây ra các bệnh về phổi, điển hình là ung thư phổi và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
90% trong số hơn 600.000 người mắc ung thư phổi hàng năm trên thế giới là người
hút thuốc lá. Hút thuốc còn là nguyên nhân của 75% các ca bệnh phổi tắc nghẽn
mạn tính. Tại Việt Nam, theo số liệu của bệnh viện Ung bướu trung ương, tỷ lệ
bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá: 96,8%. Số trường hợp tử vong do các bệnh
không lây nhiễm chiếm 73% tổng số ca tử vong do bệnh tật và thương tích ở Việt
Nam, mà một trong những nguyên nhân là do tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao.


Theo cơ chế, khi hít khói thuốc, không khí sẽ vào đường hô hấp trên qua mũi và
miệng, nơi không khí được lọc, sưởi ấm và làm ẩm rồi qua khí quản để vào phổi.
Khi khói thuốc đi vào qua miệng, người hút thuốc bỏ qua cơ chế bảo vệ thứ nhất là
quá trình lọc ở mũi.
Người hút thuốc thường bài tiết nhiều đờm hơn người không hút và khả năng đưa
đờm ra khỏi đường hô hấp kém hơn do hệ thống lông chuyển ở người hút thuốc bị
liệt, thậm chí bị phá hủy. Khói thuốc làm thay đổi cấu trúc các tuyến tiết nhầy và
thành phần của chất nhầy. Đôi khi các tuyến tiết nhầy bị tắc làm giảm khả năng bài
tiết đờm. Hậu quả là chất nhầy bị nhiễm các chất độc hại, và bị giữ lại nhiều trong
tổ chức phổi, cản trở sự lưu thông trao đổi khí.
Nguy cơ bị ung thư phổi của những người hút thuốc cao hơn gấp 10 lần so với
những người không hút thuốc. Mức độ tăng nguy cơ khác nhau tùy theo loại tế bào
ung thư. Ngoài ra, những người hút thuốc còn bị tăng nhiễm virus, tăng nhiễm vi
khuẩn thường, tăng lao phổi, tăng các bệnh phổi mạn tính, đặc biệt bệnh phổi tắc
nghẽn mạn tính
Các nghiên cứu đã chứng minh cơ chế gây ung thư phổi từ thuốc lá. Khói thuốc lá
chứa khoảng 4.000 chất, trong đó có khoảng 40 chất gây ung thư như nicotin, oxide
carbon, benzene. Khi khói thuốc lá xâm nhập vào đường thở, xuống phổi, chúng
làm lông mao cấu thành nên phổi bị tê liệt, thậm chí bị phá hủy, khiến cho phổi
không thể làm việc, tống các chất độc hại của khói thuốc khỏi cơ thể. Vì thế người
nghiện thuốc lá thường bị ho, dễ viêm đường hô hấp, trong đó có cả viêm phổi.
Người hút thuốc chức năng phổi hoạt động kém hơn người bình thường từ 2-4 lần,

nếu nghiện thuốc trước năm 15 tuổi có nguy cơ ung thư gấp 4 lần so với người hút
thuốc sau năm 25 tuổi.
Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi, nhưng nó không phải là
yếu tố nguy cơ duy nhất. Hít phải khói thuốc lá một cách thụ động cũng làm tăng
nguy cơ nhiễm bệnh của bạn. Người hút thuốc thường hít vào phổi bằng luồng khói
chính nhưng chỉ chiếm khoảng 20%, 80% các luồng khói còn lại từ thuốc lá gọi là
luồng khói phụ, giữa các lần hít thuốc, ra môi trường xung quanh. Luồng khói phụ
độc hại gấp nhiều lần luồng khói chính, đây chính là nguyên nhân gây ung thư phổi
cho những người hít phải khói thuốc lá thụ động hay trong gia đình có người hút
thuốc.
Như vậy, thuốc lá là thủ phạm chính gây bệnh ung thư phổi, kể cả những người hút
thuốc lá thụ động cũng rất nguy hiểm. Do đó, để phòng, chống bệnh ung thư phổi
hiệu quả điều quan trọng nhất đó là không hút thuốc lá./.

Khoa TTGDSK