Nếu thống kê đầy đủ các vụ ngộ độc do rượu trên địa bàn tỉnh ta, cũng như trong toàn quốc thì có thể nói số mắc và số chết là rất lớn. Thông thường trong các vụ ngộ độc, nếu nhẹ thì thì chỉ có các triệu chứng: nói nhiều, nói mạnh dạn hơn, các động tác có vẻ chắc chắn hơn, can đảm hơn lúc bình thường, chóng mặt, buồn nôn, nôn; lúc này gọi là “Say rượu”. Nặng hơn là thêm các triệu chứng hạ đường huyết, tụt huyết áp rối loạn thị giác, rối loạn trí giác, rối loạn nhịp thở, hôn mê, rồi tử vong,lúc này thường được gọi là “Ngộ độc rượu”. Vậy tại sao uống rượu lại có các triệu chứng như vậy.
Nếu thống kê đầy đủ các vụ ngộ độc do rượu trên địa bàn tỉnh ta, cũng như trong toàn quốc thì có thể nói số mắc và số chết là rất lớn. Thông thường trong các vụ ngộ độc, nếu nhẹ thì thì chỉ có các triệu chứng: nói nhiều, nói mạnh dạn hơn, các động tác có vẻ chắc chắn hơn, can đảm hơn lúc bình thường, chóng mặt, buồn nôn, nôn; lúc này gọi là “Say rượu”. Nặng hơn là thêm các triệu chứng hạ đường huyết, tụt huyết áp rối loạn thị giác, rối loạn trí giác, rối loạn nhịp thở, hôn mê, rồi tử vong,lúc này thường được gọi là “Ngộ độc rượu”. Vậy tại sao uống rượu lại có các triệu chứng như vậy.
Rượu được sản xuất từ ngũ cốc lên men qua các công đoạn hoặc được pha chế trực tiếp từ cồn công nghiệp, rượu có công thức phân tử là C2H5OH. Đối với rượu được sản xuất từ ngũ cốc theo phương pháp truyền thống thủ công như hiện nay sẽ sinh ra các chất độc trung gian như: Metanol, Aldehyt, frufurol, các chất này sẽ không mất đi nếu không chưng cất lại theo công nghệ “Cất phân đoạn”;cất phân đoạn nghĩa là cất qua các dải nhiệt độ khác nhau để phân hủy đối với 3 chất độc trên. Còn nếu sản xuất rượu bằng pha loãng cồn công nghiệp, đặc biệt là cồn Methanol (công thức phân tử là CH3OH) thì cực kỳ là nguy hiểm. Nếu rượu ngâm bằng các thuốc rế cây, thuốc bắc, nếu rễ cây,thuốc bắc đó có hàm lượng đường cao sẽ tăng nồng độ cồn lên, còn là rễ cây độc như rễ cây lá ngón thì uống sẽ tử vong. Chưa kể là hiện nay ủ rượu bằng men vi sinh,nguồn gốc không rõ ràng, men không chứng minh được chất lượng an toàn thì rõ ràng là hiện nay uống các loại rượu cất theo phương pháp thủ công, rượu ngâm thuốc lá, rễ cây, ngâm thuốc bắc, hay tóm lại là rượu không công bố tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm, không nhãn mác là nguy hiểm vì không chứng minh được chất lượng hàng hóa.
Để có được rượu an toàn thì các cơ sở sản xuất rượu phải công bố tiêu chuẩn sản phẩm của mình theo tiêu chuẩn Việt Nam 7043:2002, trong đócác tiêu chuẩn hóa học là rất quan trọng theo bảng sau:
|
Tên chỉ tiêu
|
Mức
|
|
1. Hàm lượng etanol (cồn) ở 200C, tính theo % (V/V),
|
Theo tiêu chuẩn đã được công bố của nhà sản xuất
|
|
2. Hàm lượng aldehyt, tính bằng miligam aldehyt axetic trong 1 lit rượu 1000, không lớn hơn
|
50
|
|
3. Hàm lượng este, tính bằng mi li gam este etylaxetat trong 1 lít rượu 1000, không lớn hơn
|
200
|
|
4. Hàm lượng metanol trong 1 lit etanol 1000, tính bằng % (V/V), không lớn hơn
|
0,1
|
|
5. Hàm lượng rượu bậc cao tính theo tỷ lệ hỗn hợp izopentanol và izobutanol, hỗn hợp 3:1, tính bằng miligam trong 1 lit etanol 1000
|
Theo tiêu chuẩn đã được công bố của nhà sản xuất
|
|
6. Hàm lượng furfurol, mg/l, không lớn hơn
|
Vết
|
Khi rượu vào cơ thể, như mô tả các triệu chứng ở trên,tùy khả năng hấp thu chuyển hóa của mỗi người sẽ có các triệu chứng say và ngộ độc khác nhau; say rượu chủ yếu là do độ cồn trong rượu, độ cồn là do men rượu tạo nên(men vi sinh và men lá), độ cồn như bảng trên chính là hàm lượng etanol, hàm lượng etanol tăng cao thì càng dễ say. Còn ngộ độc rượu thì ngoài tác dụng của độ cồn thì chủ yếu là do các chất độc như: Metanol, Aldehyt, frufurol gây nên, cụ thể các loại chất độc trên sẽ gây nên các triệu chứng là:
Andehyt: gây nhức đầu, chóng mặt
Furfurol là một hóa chất rất độc hại cho bộ máy tuần hoàn, hô hấp, thần kinh. Đó là nguyên nhân của nhiều bệnh như: tim mạch, ungthư, mất trí nhớ và dị tật thai nhi
Metanol: khi vào cơ thể bị men alcohol dehydrogenase oxy hóa thành formaldehyde,sau đó formaldehyde bị men acetaldehyde dehydrogenase oxy hóa thành acid formic.Acid formic gây toan chuyển hóa, mù mắt và tử vong .Triệu chứng ngộ độc dometanol thường xảy ra 18-24 giờ sau khi uống, gồm:
- Nhức đầu, chóng mặt, buồn nôn, đau bụng.
- Tăng huyết áp (HA)
- Rối loạn thị giác mờ mắt, đồng tử dãn.
- Rối loạn tri giác.
- Dấu hiệu của toan chuyển hóa: thở nhanh nông.
Ngoài ra nếu nghiện rượu thì sẽ dẫn đến các bệnh và dấu hiệu như: sơ gan, suy dinh dưỡng, run chân tay, bước đi rất chậm, nghiêng ngả,nói dài dòng hoặc ít nói, hay bị hạ dường huyết, huyết áp cao hoặc thấp, hay quên......
Vậy làm thế nào để có rượu an toàn, giảm số vụ ngộ độc,số người mắc, chết do uống rượu và giảm số người nghiện rượu; đây là một vấn đề khó, vì rượu là hàng hóa đặc biệt, gắn liền với yếu tố truyền thống và văn hóa sâu sắc, ngoài ra rượu còn dùng làm dung môi để ngâm thuốc chữa bệnh.... Nhưng xét về góc độ xã hội, Y tế (sức khỏe cộng đồng) và thương mại thì chúng ta hoàn toàn có giải pháp để có thể phòng ngừa và giảm được. Cụ thể là:
Về xã hội: Phải có các qui định về sử dụng rượu hợp lý và có chế tài cụ thể và kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm.
Về Y tế: đẩy mạnh công tác tuyên truyền phòng chống tác hại của rượu đối với sức khỏe, kiểm tra định kỳ đột xuất các loại rượu công bố và không công bố tiêu chuẩn sản phẩm.
Về thương mại: Tăng cường quảng cáo các loại rượu công bố tiêu chuẩn sản phẩm, ngành rượu, bia phải đưa ra chiến lược loại các loại rượu không công bố tiêu chuẩn sản phẩm trên thị trường
BS. Nguyễn Thái Hồng